Polskie Archiwum Wojenne
„Polskie Archiwum Wojenne” zwraca się do ogółu społeczeństwa, a w szczególności do P. T. właścicieli dóbr ziemskich, proboszczów, inżynierów zajętych przy odbudowie kraju, burmistrzów miast i miasteczek, wójtów i innych życzliwych osób z gorącą prośba o nadsyłanie do zbiorów Polskiego Archiwum Wojennego fotografii zniszczonych wojną okolic (w szczególności kościołów, dworów, pałaców; widoków zniszczonych miast, wsi, ulic, placów, większych i ważniejszych budynków etc.).
Do każdej fotografii należy dołączyć szczegóły objaśniające przedmiot fotografii, oraz podać czas zniszczenia.
Adres: Polskie Archiwum Wojenne, Kraków, ul. Sławkowska 17, Gmach Akademii Umiejętności.
„Głos Rzeszowski” z 4 marca 1917
Ludy wszystkich czasów i wszystkich krajów miały i mają swoje zapatrywania na wojnę, rożne przepowiednie, zwyczaje, przesądy, pieśni i wyrażenia z wojna związane. Żołnierz z ludu, wstępujący do armii, przynosi już z sobą szereg tych pojęć i zwyczajów życia żołnierskiego jeszcze z czasów pokojowych, ale znalazłszy się w środowisku, skupiającem ludzi różnych narodowości, różnych sfer społecznych i stopnia kulturalnego, rzucony w zgoła odmienne warunki bytu, otoczony grozą niebezpieczeństw, tworzy nowe poglądy, wierzenia i praktyki, nowe pieśni, a nawet odrębną gwarę wojenną.
Ze stanowiska nauki przedstawiają one dużą wartość, dozwalając wniknąć w duszę żołnierza, uzewnętrzniającą się w jego wierzeniach, zwyczajach, twórczości i języku, temsamem zaś poznać nową, bardzo ciekawą, a mało dotąd znaną stronę życia, pojęć i mowy ludu naszego.
Za przykładem zagranicy, gdzie podjęto już pracę w tym kierunku, Polskie Archiwum Wojenne, gromadzące dokumenty i pamiątki wojenne, rzuca myśl zbierania wojennych materyałów ludoznawczych i w tym celu podaje poniższy kwestyonaryusz, zachęcając wszystkich, którzy mają do tego sposobność, a uznają wartość naukową tych materyałów, do spisywania i nadsyłania odpowiedzi.
Kwestyonaryusz: 1) Czy i jakie były ludowe przepowiednie i wróżby, dotyczące a) wybuchu, b ) przebiegu, c) końca wojny ? 2) Jakie znaki zwiastowały wojnę w pojęciach ludu? (znaki na niebie i ziemi, zachowanie się pewnych zwierząt, zwłaszcza ptaków), 3) Jakie zwyczaje zachowuje lud przy rekrutacyi ? (przystrajanie się, poczęstunki i inne oznaki wesela czy smutku). 4) Jak sobie lud tłumaczy przyczyny wojny? 5) Jakie środki chronić mają żołnierza od kul, cięć i niewoli? (medaliki, szkaplerze, obrazki, woda święcona, modlitwy i nabożne sentencye przepisane pewną ilość razy, zioła i inne talizmany, zaklęcia i praktyki czarownicze; kąpiele i okadzania; unikanie noszenia przy sobie pewnych przedmiotów np. kart do gry). 6) Jakich domowych środków leczniczych używa lud na wojnie, aby wyleczyć się z ran lub chorób, względnie chorobom zapobiedz? 7) Jakich środków używa żołnierz, aby pewniej trafić nieprzyjaciela? (poświęcenie broni, pocisków, sposób wkładania ich do lufy, rycie pewnych słów lub znaków na pociskach, wypowiadanie pewnych zaklęć, noszenie przy sobie pewnych przedmiotów i t. p.) 8) Inne zwyczaje i praktyki przed, podczas i po bitwie (okrzyki wojenne, podstęp wojenny). 9) Podania i legendy, dotyczące pewnych bitew lub pewnych pól bitew (np. ukazywanie się Matki Boskiej, aniołów, dyabłów, duchów i t d.). 10) Co zwiastuje rodzinie śmierć żołnierza ? (przeczucia, sny przepowiadające śmierć, ukazywanie się duchów zabitych żołnierzy, stukanie po nocy, zachowywanie się zwierząt i inne znaki, pochodzące od zabitych). 11) Pieśni i śpiewki wojenne, poważne i żartobliwe (chodzi o teksty i melodye tylko takich pieśni i śpiewek żołnierskich, które nie były drukowane, nawet o najbardziej rubaszne). 12) Napisy i rysunki na ścianach wagonów, koszar, budek strażniczych, rowów strzeleckich, napisy na krzyżach i grobach żołnierskich. 13) Gwara żołnierska (żołnierskie określenia, nazwy i przezwiska w zakresie poszczególnych rodzajów broni, stopni wojskowych, umundurowania i uzbrojenia, ćwiczeń wojskowych, potraw, napojów, palenia, mieszkań, osób cywilnych i wojskowych, zwierząt i różnych przedmiotów, z któremi żołnierz częściej się styka; mowa lub wyrażenia, zrozumiałe tylko dla wtajemniczonych tego samego oddziału i t. p.).
Odpowiedzi na powyższe, choćby niektóre tylko pytania, spisywane jak najwierniej i bez własnych uwag piszącego, nadsyłać należy pod adresem Zarządu Polskiego Archiwum Wojennego, Kraków, gmach Akademii Umiejętności.
„Głos Rzeszowski” z 1 lipca 1917
Folklor Wielkiej Wojny Czytano 1 662 razy
Brak komentarzy do wpisu “Polskie Archiwum Wojenne”