Wpisy otagowane jako monety

Polski skarb wojenny wygrzebano na granicy rosyjskiej przy sposobności budowy toru kolejowego. Metr pod ziemią znaleziono pałasz polski, a obok niego złote pieniądze dawne, imperjały tj. po 24 koron, wagi 3 cetnarów. Prócz tego odkopano rozmaitą broń, która miała należeć do powstańców naszych, a skarb ten – jak powiadają – był ich kasą wojenną. – Skarbem tym zaopiekuje się naturalnie po „ojcowsku” rząd rosyjski, który już niejedne majątki polskie skonfiskował.

„Przyjaciel Ludu” z 6 września 1902

W Niemczech wydane zostały nowe przepisy policyjne, które mają zapobiegać, aby w obieg pieniężny nie dostawały się marki (n. p. marki do gry, rabatowe i t. p.) naśladujące monety. Na tego rodzaju fabrykatach nie będzie wolno umieszczać wizerunków cesarza lub książąt Rzeszy, w tej postaci, w jakiej znajdują się one na monetach, wogóle tego wszystkiego, co mogłoby kogoś w błąd wprowadzić (n. p. liczba wartości, herby, napisy otokowe i t. p.). Wolno natomiast umieszczać portrety panujących w innej formie niż na monetach, a także i zakaz co do napisów otokowych pozwala na pewne wyjątki, Zakazanym będzie wyrób liczmanów okrągłych z gorszych metali, o 20-22 mm. średnicy, a to w celu położenia kresu oszustwom przy automatach na monety 10-fenigowe. Zakaz co do wizerunków nie dotyczy medali wielkich, powyżej 41 mm. średnicy, a wyrób medali i liczmanów owalnych lub wielobocznych, jak również takich, które są przeznaczone do wywozu za granicę, nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie wolno również naśladować monet wycofanych z obiegu, ani też ich sprzedawać, o ile nie są stale połączone z jakimś innym przedmiotem jako jego część składowa. Ażeby zakłady przemysłowe, trudniące się wyrobem takich fabrykatów, nie poniosły strat skutkiem nowych przepisów, wejdą one w życie dopiero l kwietnia 1912 r.

B. M. B.

„Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne” listopad 1910    Czytaj dalej…

Numizmaty wynajdowane w rzece.
Niestrudzony zbieracz starożytności i numizmatów pan Fiedorowicz w Witebsku, powziął trafną myśl wyszukiwania monet na brzegu rzeki Wićby, wpadającej do Dźwiny; myśl tę podało mu przypadkowe znalezienie starej monetki na brzegu pomienionej rzeki. Poszukiwania te odbywają się w następujący sposób. Po opadnięciu wiosennej wody, kiedy Wićba płynie w swojem wązkiem łożysku i brzegowe dno jest suche, robotnicy, najczęściej kobiety, przecierają w ręku piasek i przesiewają przez rzeszota; tym sposobem w roku zeszłym wydobyto z piasku, między innemi kilka okazów numizmatów, przeważnie najdawniejszych litewskich. Na dołączonej odbitce pomieszczone są 5 rzadszych monet: 1) str. gł. Pogoń, str. odwr. w otoku napis nieczytelny. 2) str. gł. herb kolumny, str. odwr. włócznia z krzyżem (Tyszk. Skorowidz nr 3) denar Kiejstuta. 3) koronny Władysława Jagiełły (Bandtkie nr 42). 4) denar Zygmunta Augusta z r. 1547 (Tyszk. nr 18). 5) denar Elbląg. Zygmunta I, bez roku (Bandtkie nr 116). Oprócz monet, znaleziono kilku krzyżyków bronzowych, medalików, paciorek szklannych, zausznice srebrne itp. Takie poszukiwania z pewnością dałyby się stosować i w innych miastach, mających kilkowiekową przeszłość, jak naprzykład w Wilnie w rzece Wilence, w Mińsku w rzece Swisłoczy; praca ta niewątpliwie pomyślnym skutkiem uwieńczoną będzie.

M. Kusciński.

„Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne” 1895 nr 1

Z Międzyrzecza w Królestwie P.[olskim] donoszą, że w tygodniu ubiegłym jedna z włościanek Dominika Michalakowa, kopiąc kartofle we wsi Grabowiec, we własnym ogrodzie natrafiła na zakopany garnek. Przy wydobywaniu garnek pękł, a z wewnątrz wysypało się masę złotych i srebrnych monet. Na widok skarbu pracujący w pobliżu wieśniacy rzucili się ku Michalakowej; w okamgnieniu rozchwycili pieniądze tak. iż znalazczyni pozostał zaledwie jeden holenderski dukat i 26 polskich monet srebrnych. Wszystkie monety srebrne bite są za Stanisława Augusta i widocznie krótko kursowały w obiegu, gdyż są ślicznie zachowane.

(Czas 11. IX. 1909 r.)

„Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne” listopad 1909

Wykopalisko monet.
W Trościańcu małym (pow. Złoczów) przy karczowaniu lasu natrafił włościanin tamtejszy, Jan Balbuza, na gliniane naczynie, które prawdopodobnie przez uderzenie motyką rozbił na drobne części. Spostrzegłszy rozsypane monety, pozbierał takowe i zaniósł do domu, resztę zaś nieco później wygrzebały dzieci i oddały strażnikowi skarbowemu ze Złoczowa, który w „urzędowej” formie wcielił je do swej kieszeni. Z pozostałych nie wszystkich jednak czerepów naczynia, polewanego zieloną glazura, widać wklęsły ornament falisty, biegnący pośrodku brzuśca, tudzież równoległe linijki, biegnące przy samym denku. Naczynie to, o małem uszku, z przebitym niewielkim otworem, było średniej wielkości, podobne do nizkiego dzbanka. Wykopalisko składa się z przeszło 400 sztuk monet polskich i obcych łącznej wagi około 1 kg. (…)/opuszczono spis szczegółowy/

W wykopalisku tem ciekawy jest fakt znalezienia orta bydgoskiego Jana Kazimierza z r. 1650 wśród samych monet Zygmunta III. Ort ten stanowi integralną część wykopaliska i nie został później do niego dorzucony. Odmiana dotychczas nieznana. Monety nabył członek naszego Towarzystwa, p. Rudolf Mękicki ze Lwowa.

„Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne” lipiec 1910

Skarb w postaci monet srebrnych wykopano w pow. dziśnieńskim
Jak już donosiliśmy, na terenie powiatu dziśnieńskiego dwukrotnie zostały wykopane z ziemi monety srebrne w większej ilości (razem przeszło 600 monet) z wieku 16-go i początku wieku 17-go. Jak obecnie zostało ustalone przez oddział sztuki przy urzędzie wojewódzkim w Wilnie, monety te są następującego pochodzenia: 157 monet z czasów Zygmunta 3-go z a. 1596-1629, 325 monet rosyjskich, z czasów Iwana 4-go Bazylewicza, Dymitra Iwanowicza, Fedora Iwanowicza, Borysa Godunowa. Dymitra Iwanowicza, Władysława 4-go, jako cara moskiewskiego, Fedora Godunowa, Bazylego Iwanowicza Szujskiego i Michała Fedorowicza. 2 monety śląskie (1614-1620), 17 monet pomorskich (1613-1620), 2 monety czeskie z czasów Macieja 2-go, 2 monety prus lennych (1621-1622), 8 monet prus brandenburskich (1613-1619), 10 monet saksońskich (1615-1618), 4 monety bawarskie (1609-1618), 72 monety cesarstwa niemieckiego (1594-1622) oraz jedna moneta szwajcarska z 1608 r.

Spośród wspomnianych monet nader rzadkie okazy stanowi 16 monet Dymitra Iwanowicza (Samozwańca) oraz 5 monet Władysława 4-go jako cara moskiewskiego. Monety te zostały zdeponowane w muzeum „Ziemi dziśnieńskiej” przy T-wie Krajoznawczym w Głębokiem.

„Dziennik Ostrowski” z 6 sierpnia 1939

KORESPONDENCYA.Z powodu poszukiwań skarbów ukrytych, nowego typu antykwaryuszów, oraz legend o sekretach i narzędziach czarodziejskich, niezbędnych dla odszukiwania skarbów.

Kijów 30 Grudnia 1889 r.

Niektórzy publicyści miejscowi są tego przekonania, że badania dokonane w ciągu lat ostatnich w naszych okolicach przez archeologów i amatorów, dały ludowi prostemu pierwszy popęd do poszukiwania skarbów.

Mniemanie to jest mylnem.

Od niepamiętnych czasów lud tutejszy przechowywał podania o wypadkach historycznych, podczas których zakopywano do ziemi mienie, w celu ochronienia go od rabunku. Niemamy takiej miejscowości, gdzieby nie krążyły legendy, odnoszące się do dawnych wojen i skarbów wówczas zakopanych, przyczem zwykle jest mowa o napadach tatarskich i hajdamackich, niekiedy bez świadomości nawet o ich znaczeniu.

Podania te, przechodząc z pokolenia na pokolenie, w części zatraciły historyczny swój charakter i przeistoczyły się w legendy z domieszką rzeczy nadzwyczajnych; jednakże łatwo jest w nich dostrzedz początek osnuty na fakcie historycznym, prawdziwym. Rozmaite wersye tej samej legendy zdarza się słyszeć nieraz w różnych miejscowościach, ale, po odrzuceniu dodatków wtrąconych, łatwo jest poznać jednaki ich pierwiastek, wspólną genezę. Lud prosty zawsze mocno wierzył w te legendy i dawniej szukał też skarbów nie mniej chciwie. Będąc atoli w większej niż obecnie zależności, taił się z tem; tylko w nocy rozkopywał kurhany i horodyszcza, któremi tak bogate są Wołyń, Ukraina i Podole, a znalezione przedmioty sprzedawał pokryjomu, w najbliższych miasteczkach miejscowym złotnikom, żydkom. Obecnie, po emancypacyi, mniej trwożliwy poszukuje na swej ziemi, a czasami i na obywatelskiej, śmiało, we dnie, po skończonych robotach, a znalazłszy, nie zawsze się z tem chowa, lecz sprzedaje jawnie więcej ofiarującemu.   Czytaj dalej…

Luksus za 5 centów
Poznajemy sekrety tanich magazynów New-Yorku
Najmniejsza moneta obiegowa w Stanach Zjednoczonych – 1 cent nie posiada w praktyce znaczenia, jako środek płatniczy. Setna cześć dolara (tyle bowiem wynosi cent), równa się po przeliczeniu naszym pięciu groszom, ale gdy za pięć groszy można nabyć szereg przedmiotów, to za centa otrzymuje się najwyżej mikroskopijny kawałek czekolady w automacie dworcowym, bądź też pastylkę gumy do żucia.

Pewne, poważniejsze już możliwości, otwiera moneta pieciocentowa. Za „niklówkę” (tak brzmi jej popularna nazwa) możemy przejechać New Jork od końca do końca w kolejce podziemnej, wypić szklankę mleka lub doskonałej kawy „Express”, zjeść piękne jabłko kalifornijskie, a wreszcie oczyścić obuwie pastą „Shoe Shine”.

Dla przyjezdnych suma ta uprzystępnia jeszcze jedną, zupełnie specyficzną przyjemność, pozwala mianowicie pojechać windą na szczyt drapacza chmur.

W olbrzymich i słynnych z taniości magazynach Woolwortha można dostać poza tym za 5 centów ciekawe, ilustrowane magazyny i różne wyprzedażowe „okazje”, których cena koniunkturalna jest zazwyczaj wysoka, a wartość rzeczywista trudna do ustalenia.

Jeśli posiadanie 5 centów może dać właścicielowi dużo przyjemności, to 10-centówka jest poprostu czarodziejskim kluczem, którym można otworzyć mały skarbczyk. 10 centów – to tyle, co u nas 50 groszy, a nawet 53 grosze! Za takie pieniądze można i w Polsce nabyć to i owo. A w Nowym Jorku za 10 centów kupimy kanapki w ogromnym wyborze, parę dużych parówek, bocheneczek chleba, „szwedzkiego”, puszkę kompotu ananasowo – morelowego.

Za 15 centów – to już kompletne, dość sute śniadanie, za 30 centów dobry obiad w chińskich restauracjach!

Jeśli ceny amerykańskie nie przerażają nas w zestawieniu z europejskimi cenami artykułów spożywczych, czy drobiazgów przemysłowych – o tyle wydatki na kino czy inne rozrywki są za oceanem wyższe niż na starym kontynencie. Najtańsze miejsce na seans wieczorowy w gigantycznych kinach nowojorskich to wydatek conajmniej 1 dolara, na Broadway’u są jednak takie przytulne nie duże teatrzyki świetlne, w których 2 całe długie niezłe filmy zobaczyć można za 15 do 20 centów – ale po południu. – W teatrach popularnych, od których w Nowym Jorku tak rojno, kosztuje miejsce 25 centów. Nie drogo. Po angielsku można uczyć się bezpłatnie w szkołach publicznych (Public School) na specjalnych kursach wieczorowych dla cudzoziemców. ,

Triumf kalkulacji amerykańskiej widoczny jest dopiero przy artykułach droższych. Ceny przedmiotów dotychczas jeszcze uznanych w Europie za artykuły zbytku są rewelacyjnie niskie. Radioaparat nowiuteńki prosto z „igły” kosztuje 5 dolarów, samochodzik nowy drugiej klasy do nabycia już od 50 dol. Za to ładniejsze, choć skromne, dwupokojowe mieszkanko kosztuje przeciętnie 80 dolarów mies. (przeszło 420 zł.!). To minimum. Troszkę więcej komfortu kosztuje już o 20 dol. więcej. Malutki pokoik w starym domu bez windy i słońca nie do wynajęcia poniżej 25 dolarów. Kultura amerykańska mieszkaniowa – to cudownie złośliwa legenda, gdyż „przekrój” nowojorskiego mieszkania jest niesłychanie mizerny. Tylko rodziny bardzo zamożne mogą utrzymywać służbę domową.

„Czas” z 16 grudnia 1938

Czyszczenie monet miedzianych.
Technische Rundschau des Berliner Tageblattes podaje następujący sposób: Do naczynia szklanego, napełnionego kwasem azotowym (HNO3) w objętości 200 cm.3 wrzuca się 20-30 sztuk monet i miesza to wszystko zapomocą szklanej laseczki. Po upływie 2 – 3 minut miedź odzyskuje właściwą barwę. Wówczas wylewa się płyn, monety myje się czystą wodą i wyciera następnie kawałkiem wełnianego sukna. Kwasu azotowego można kilkakrotnie używać.

„Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne” sierpień 1909

Skarb w chlewiku.
W miejscowości Bavonne, w Stanie nowojorskim, stoi do dziś dnia zbudowany jeszcze za czasów rewolucyjnych przepyszny dom mieszkalny, stanowiący wówczas własność rodziny francuskiej La Bore. Posiadłość ta przechodziła z pradziada na dziada, dopóki nie nabył jej niejaki Henryk Spears, który sam w starym budynku nie mieszkał, lecz zezwolił na bezpłatne jego zajęcie przez niezamożnego wyrobnika, Henryka Nelsona, pod warunkiem, że będzie opiekował się posiadłością i nie dopuści jej do zupełnej ruiny. Nelson, nie mając już więcej drzewa na opał, postanowił zburzyć stojący w tylnem podwórku stary i zbutwiały chlewik, czego też zaraz dokonał. – Rydlem wykopywał belki, znajdujące się w ziemi, gdy nagle natrafił na coś twardego. Nelson kopał dalej i wkrótce wyjął z ziemi skrzynię, mającą rozmiaru 18 cali kwadratowych.

Uderzył rydlem w wieko, które się rozprysło i ciekawemu wyrobnikowi niemal nie wyskoczyły oczy na widok skarbu, który przypadkiem odkrył. Skrzynia bowiem zawierała pieniądze z różnych dat i krajów. Ucieszony chłopina wsypał pieniądze do worka i pobiegł z niemi do najbliższego handlarza staremi pieniądzmi i znaczkami pocztowemi. Znawca orzekł, że były tam pieniądze hiszpańskie, włoskie, angielskie, chińskie, portugalskie i amerykańskie. Niektóre z monet miedzianych amerykańskich nosiły datę 1781, a najpóźniejsze 1860 rok. Jedna z monet portugalskich nosiła datę 1761 rok. Ogólna wartość pieniędzy wynosiła przeszło 5000 dolarów.

„Goniec Polski” z 28 marca 1907

Milionowy skarb w zrujnowanym domu paryskim
PARYŻ. – Przy rozbiórce domu na rue Mousstard za Panteonem znaleziono skarb, składający się z 5 tysięcy luidorów, przedstawiających obecnie wartość 1.600.000 franków. Robotnik, który znalazł monety złote, przypuszczał, że są to bezwartościowe medale i schował część znalezionych monet do kieszeni, by dać je swym dzieciom do zabawy, jednak inni robotnicy zwrócili mu uwagę, że ich zdaniem, są to prawdziwe monety złote. Udano się wówczas do jubilera na sąsiedniej ulicy, który natychmiast orzekł, że znalezione monety są istotnie złote. Wówczas znalazca natychmiast odniósł wszystkie monety na policję.

Przeszukano szczegółowo cały teren i znaleziono dalsze rulony dukatów oraz szczątki jakiegoś pisma – prawdopodobnie chodzi tu o spisaną ostatnią wolę. Treść pisma można było odczytać tylko częściowo.

Szczęśliwy znalazca otrzymuje połowę wartości skarbu, druga połowa, według obowiązujących przypisów przypada państwu.   Czytaj dalej…

Talary i dwutalarówki austryackie.
W ostatnich dniach grudnia roku zeszłego wydał kanclerz niemiecki rozporządzenie zakazujące kasom rządowym stanowczo przyjmować monety duńskie i austryackie począwszy od 1 marca roku bieżącego. Rozporządzenie to dało pochop do mylnego mniemania, jakoby także talary i dwutalarówki austryackie temu zakazowi podlegały i traciły wartość z dniem l marca. Ze względu na wielką liczbę monet tych, znajdującą się dotąd w obiegu, uważamy za potrzebne objaśnić czytelników Gazety, jak się ma rzecz z temi monetami.

Ustawa z 9 lipca r. 1873 zaprowadza w granicach Rzeszy niemieckiej z podstawą waluty złotej obliczanie na marki i fenigi. Rachuba ta wprowadzona w życie już od 1 stycznia roku bieżącego.

Artykuł 13 tejże ustawy dozwala bundesratowi ustanawiać, po jakiej stałej cenie kasy rządowe mają przyjmować monety zagraniczne, lub też zupełnie zakazać przyjmowania tych monet. Na podstawie tegoż paragrafu wyszło powyższe rozporządzenie kanclerza niemieckiego z grudnia roku zeszłego zakazujące przyjmowania monet duńskich i austryackich. Do proskrybowanych monet austryackich wypadałoby także policzyć talary i dwutalarówki austryackie, gdyby one nie posiadały charakteru odrębnego, nadanego im położeniem rzeczy i nowszą ustawą, o której zaraz pomówimy.

Artykuł 15 ustawy z 9 lipca r. 1873 wylicza pewne kategorye monet rozmaitych państw niemieckich, które nawet po zaprowadzeniu obrachunku na marki zatrzymują kurs przymusowy, zredukowany na marki; i tak talary znaczą 3 marki, dwuzłotówki i złotówki pruskie markę resp. 1/2 marki, 1/12 talara (półzłotki czyli ósmaki; ostatnia nazwa w Prusiech Zachodnich tylko używana), 25 nowych fenigów, trojaki znaczą 10 nowych fenigów i tak dalej. Kasy rządowe jako i wszystkie osoby prywatne przy wszelkich wypłatach monety te przyjmować powinny. W liczbie monet tych pierwotnie talary i dwutalarówki austryackie nie były umieszczone. Skutkiem interpelacyi jednakże, jaką w marcu roku zeszłego wniesiono w rejchstagu niemieckim, przedłożył rząd ustawę obejmującą jeden paragraf tylko, który przepisuje, iż talary i dwutalarówki austryackie wybite przed r. 1867 należą do kategoryi monet objętych artykułem 15 ustawy z 9 lipca r. 1873. W rejchstagu żądano wykupienia tych monet na rachunek państwa, gdyż monety te bite na mocy konwencji, jaką w r. 1856 z Austryą zawarto, miały kurs przymusowy w całej Rzeszy niemieckiej.

W jaki sposób kwestya wycofania tych monet z kursu zostanie załatwioną, to dotąd nie jest rozstrzygnięte. Uchwalona przez rejchstag niemiecki ustawa z 20 kwietnia roku zeszłego nic o tem nie stanowi. W każdym razie wymienione monety austryackie dzisiaj mają wartość pełną a każda kasa przyjmować musi srebrne talary austryackie wybite przed r. 1867 za 3 marki, tak samo i dwutalarówki za 6 marek. Jeżeli zatem, jak się to podobno zdarza, niektóre kasy koleji żelaznych talarów i dwutalarówek austryackich przyjmować nię chcą, winna publiczność wnieść zażalenie do władz przełożonych.

„Gazeta Toruńska” z 24 lutego 1875

Pod Elblągiem znaleźli robotnicy pod podłogą starego domu, gdy go rozbierali, skarb z czasów wojen napoleońskich czyli z początku bieżącego wieku. Pieniądze rozdzieli między siebie i zaczęli je puszczać w obieg, nic nie mówiąc o źródle, z którego takowe pochodzą Ale policya wpadła na trop i wytoczyła śledztwo. Dotychczas odzyskano 3000 sztuk znalezionej monety.

„Dziennik Kujawski” z 21 maja 1895

Skarb.
Z okolic Brześcia Litewskiego odbiera „Słowo” od jednego z czytelników wiadomość o znalezieniu we wsi Dmitrowiczach skarbu w ziemi Kopano jamę dla ukrycia padliny i natrafiono na stary, nawpół już zbutwiały ul, w którym, po rozrąbaniu go, znaleziono bardzo dużo srebrnej i złotej monety. Znalezione monety rosyjskie i polskie pochodziły przeważnie z pierwszych lat bieżącego stulecia i ostatnich lat XVIII w.; były jednak i monety późniejsze, np. półimperyały z r. 1854 i dziesiątki polskie z r. 1840. Skarb zakopano do ziemi prawdopodobnie około r. 1863.

„Dziennik Kujawski” z 29 stycznia 1895

Niezwykły nabytek, ale nie drogą kradzieży zrobił pewien kupiec w Riece. Kupił mianowicie stary zegar ścienny na tandecie i przyniósłszy go do domu począł koło niego majstrować próbując, czy go nie namówi do chodzenia. Aliści odśrubowawszy tylną deszczułkę, na wewnętrznej jej stronie ujrzał napis: „Ja, Mikołaj Jeraudich, kapitan firmy Fratelli Siveric, ukryłem w tym zegarze cały mój majątek, który przekazuje kuzynowi mojemu Antoniemu Jeraudichowi z Lublany. Skarb ukrywam tutaj dla tego, żeby go uchronić przed innymi krewnymi. D. 5 Czerwca 1854 r. Jakoż w werku zegara znalazła się garść drogich kamieni, wartająca parę kroć stotysięcy koron. Poczciwe kupczysko nią zawachał(*) się ani na chwilę, zapakował znaleziony skarb starannie i przesłał go władzom lublańskim, dla doręczenia go Antoniemu Jeraudichowi lub jego spadkobiercom. Niedługo jakoś potem otrzymał z Lublany urzędowe zawiadomienie że tam ani Antoniego Jeraudicha, ani jego spadkobierców niema, że zatem rząd zabiera skarb na swoją własność. Taka decyzya atoli nie spodobała się kupcowi i wytoczył rządowi proces o zwrot skarbu jako jego znalazca, Można być ciekawym rezultatu procesu!..

„Głos Rzeszowski” z 4 marca 1905

(*) tak w oryginale